Thứ Sáu, 7 tháng 2, 2020

Bình Giảng Thơ Lu Hà Do Thu Hà Diễn Ngâm Phần 119


Tài Mệnh Tương Đố
“Video 75“

Kiều đã lên danh sách những người cần trả ơn nhất là sư Giác Duyên, mụ quản gia ở phủ Hoạn bà và cả nàng Mã Kiều một kỹ nữ tốt bụng chăm sóc an ủi thuốc men khi Kiều bị mụ Tú bà đày đọa và bị Sở Khanh hạ nhục. Riêng nhà họ Thúc thì nàng Kiều ra lệnh giữ cho yên ổn, chỉ mời họ đến đây để Kiều phán xử. Những tên đã gây thù chuốc oán, tạo nên tội ác thì Kiều sai quân tướng đặc nhiệm dẫn giải về một dây lốc nhốc như Mã Giám Sinh, Tú bà, Sở Khanh, Bạc Hạnh, Bạc bà, khuyển ưng vân vân… đều hốt sạch. Nhưng tên tội phạm chính nguồn gốc gây cho gia đình Kiều phải khuynh gia baị sản tang thương chia lìa là thằng bán tơ thì Kiều và cả thám quân của Từ Hải không thể naò dò la ra tông tích vả lại nó lại lẩn trốn ở Bắc Kinh vùng đất triều đình nhà Minh còn kiểm soát, thật là đáng tiếc cho nàng Kiều vẫn chưa trả hết được thù nhà.


“Lệnh tiễn truyền giữ êm họ Thúc
Đàn hạch gì hạ nhục chưa nên
Mụ quản gia vãi Giác Duyên
Mã Kiều lệnh tiễn trước tiên rước mời

Tiếng dạ ran long trời lở đất
Càng sục sôi roi quất ngựa phi
Mây đen sấm chớp tức thì
Thiên lôi nổi trận uy nghi thiên đình

Một mẻ tóm đại hình sắp sẵn
Về đầy nơi khóa chặn trong ngoài
Quân trung đao búa giáo dài
Sơn lâm chúa tể quốc oai chỉnh tề

Bầy chồn cáo chó dê lục tục
Trước sân rồng phủ phục rập đầu
Điểm danh chửa dứt trống chầu
Bá quan văn võ đứng hầu hai bên

Từ đại vương ngồi khen mệnh phụ
Để cho nàng phán xử công minh
Kiều vâng lời cậy uy linh
Thiếp xin báo đáp ân tình trượng phu

Trước báo ân sau thù sẽ trả
Cho gọi mời vội vã Thúc Lang
Hồn siêu phách lạc mơ màng
Nghìn trùng non nước ơn chàng năm xưa

Vợ chàng thói mạt cưa mướp đắng
Lắm mưu mô chẳng đặng nói ra
Kể sao cho hết ranh ma
Lâm Truy, Vô Tích lệ sa máu trào“

Mạt cưa mướp đắng là theo điển tích không biết có từ bên Tàu hay ở Việt Nam? Một anh chàng rao bán cám làm thức ăn cho lợn gà, mà trong gánh chỉ rặt một thứ mạt cưa. Lại gặp một kẻ rêu rao bán dưa chuột, nhưng những thứ bán ra chỉ toàn là mướp đắng. Bởi vì về ngoại hình thì mạt cưa trông cũng từa tựa như cám, và mướp đắng cũng khó phân biệt với dưa chuột. Trớ trêu thay cái phường mạt cưa mướp đắng ấy lại gặp nhau. Ví như cuộc hội ngộ đầy lý thú giữa Kiều và Hoạn Thư. Hai kỳ phùng địch thủ lại gặp nhau trong cái trò hơn thua của ái tình.
Nguyễn Du cũng đã viết thành hai câu lý thú:

“Tình cờ chẳng hẹn mà nên
Mạt cưa mướp đắng đôi bên một phường”

Còn Lu Hà tôi trong tập Tài Mệnh Tương Đố thì:

“Sâm thương nợ tơ đào trúc mã
Chốn bụi hồng vàng đá phôi pha
Tạ ân báo đức lòng ta
Nghìn cân bạc trắng lụa là phát ra

Hoạn tiểu thư Hoạn bà cùng giuộc
Hai mẹ con đánh thuốc hại ta
Mê man phóng hỏa đốt nhà
Phen này kẻ cắp bà già gặp nhau

Mưu sâu trả nghĩa sâu cũng trả
Hận ngàn thu hả dạ lòng người
Kiến bò miệng chén chưa bơi
Dầu sôi lửa bỏng lò hơi canh giờ

Thúc Sinh càng bơ phờ thê thảm
Mồ hôi chàng ướt đẫm như mưa
Lòng riêng mừng rỡ hay chưa
Mặt như chàm đổ lại vừa ngẩn ngơ“


Tài Mệnh Tương Đố
“Video 76“

Sau khi mắng Hoạn Thư một chặp cho bõ tức ấm ức bấy lâu nay, cũng là để thị phi ra oai. Bây giờ đã thay đổi ngôi thứ Kiều trở thành quốc mẫu, đệ nhất phu nhân uy quyền nhất Nam Kinh, kẻ ngồi trên cao vòi vọi, còn Hoạn Thư tạm coi như tù nhân quỳ mọp ở dươi để nghe bề trên phán xử. Kiều ưu tiên trả ơn trước cho những người đã cưu mang mình bằng vàng bạc lụa là cho Thúc Sinh, sư Giác Duyên, mụ Quản Gia và cả nàng Mã Kiều.

“Kìa sư trưởng nãy giờ Kiều mới
Mụ quản gia mời gọi lên trên
Dắt tay hai vị xưng tên
Hoa nô cũng với Trạc Tuyền là tôi

Nhớ khi xưa bèo trôi hoa rớt
Được hai người cứu vớt cưu mang
Ân sâu nghĩa nặng nghìn vàng
Tặng lòng phiếu mẫu thênh thang biển trời

Cả hai nhìn rụng rời kinh hãi
Vui lại càng lo ngại bồi hồi
Xin mời hai vị rán ngồi
Xem cho tường tận biết tôi báo thù“

Sau đó Kiều mới xét xử đến Hoạn Thư một tình địch của mình. Chúng ta hãy bình tĩnh theo giõi phiên tòa và cuộc đối thoại giữa hai người đàn bà. Chính Kiều cũng phải thừa nhận rằng, Hoạn Thư nói câu nào cũng đúng. Kiều không có lý lẽ gì để xử tội nặng Hoạn Thư, cuối cùng phải tha bổng chỉ sai đánh vài roi chiếu lệ để trả lại đòn ngày xưa Hoạn bà đã sai gia nhân đánh Kiều. Kiều bỏ qua không thèm xét xử đến Hoạn bà, nhưng Kiều cho đánh con gái bà mấy roi mà thôi. Một điiểm cũng đáng chú ý là cụ Nguyễn Du đã quên để cho Kiều trả ơn nàng Mã Kiều, nhưng tôi xét thấy Mã Kiều cũng rất đáng thương và nàng cũng tỏ ra rất tốt với Kiều, cho dù là theo lệnh Tú bà. Nhưng Mã Kiều không hề làm ăng ten, mật vụ, theo giõi Kiều, bẩm báo với Tú bà sai lạc về Kiều. Nàng xứng đáng được Kiều trả ân.

“Lệnh tiễn xuống binh phù chư tướng
Cấm vệ quân dưới trướng uy nghi
Vạc dầu dao kéo tức thì
Kẹp chân rút móng lăng trì khảo tra

Gươm sáng quắc tuốt ra khỏi vỏ
Hoạn Thư đâu túm cổ lôi vào
Nhác trông nàng đã hỏi chào
Tiểu thư cũng có ngày nào tới đây

Đàn bà dễ mấy tay biết mặt
Thói hồng nhan bày đặt chi nhiều
Bợm già cay nghiệt bao nhiêu
Càng oan trái lắm càng điêu đứng đời

Hoạn Thư rách tả tơi tà áo
Hồn phách bay lảo đảo bóng chiều
Ranh ma thị cũng lắm chiêu
Rập đầu máu chảy lựa điều kêu ca

Tôi chút dạ đàn bà nông cạn
Chẳng nghĩ xa vướng nạn ghen tuông
Mến tài rồi cũng sả buông
Sân si nóng giận dơ tuồng phấn son

Lòng đây cũng héo hon đòi đoạn
Cảnh tạo ra ly gián chép kinh
Với khi dời bỏ dứt tình
Trông theo chẳng tiếc bóng hình mù sương

Nên nghĩ lại tình thương trắc ẩn
Phận liễu bồ tủi hận khổ đau
Tóc tơ vàng đá phai màu
Chồng chung khó chịu mặt cau có buồn

Trót gây việc thay hồn đổi xác
Phóng hỏa thiêu tan tác chim muông
Đọa đày hầu hạ xã xuồng
Nửa đêm gà gáy ngồi trông sao trời

Hãy nghĩ lại mấy lời tâm huyết
Lượng hải hà khẩn thiết xin tha
Khoan dung chút phận đàn bà
Mười hai bến nước biết là về đâu?

Cuộc trăm năm bể dâu nếm trải
Kiều càng nghe tê tái cõi lòng
Ngẫm mình số kiếp long đong
Tiểu thư khôn khéo cầu mong nhân từ

Lệnh truyền xuống Hoạn Thư tha bổng
Đánh vài hèo tiếng trống qua loa
Tạ lòng rơi lệ nhạt nhòa
Thúc Sinh lẽo đẽo theo hoa về nhà“

Khi Thuý Kiều dựa vào thế lực Từ Hải đã chỉ đích danh thủ phạm là Hoạn Thư. Hoạn Thư bước ra biện minh cho mình hết sức thông minh đầy tính thuyết phục: chồng tôi đau dễ nhường cho ai được, khi Thuý Kiều về ở Hoạn Thư đâu có hành hạ gì, cho ra chùa để chép kinh là vì Hoạn Thư muốn giữ danh dự thể diện cho Thuý Kiều chưa kể ra chuyện khi trốn đi Thuý Kiều còn cuỗm một số chuông vàng khánh bạc để làm lộ phí. Ngay đến cả học giả Vũ Trinh cùng thời với Nguyễn Du đã có lời khen:
" lời Hoạn Thư nói Cú cú hữu lý trực."
 Có nghĩa là câu nào cũng có lý cả nên Thuý Kiều cứng họng phải tha Hoạn Thư chỉ giết hai thằng Khuyển Ưng, xem như là hả cơn giận.

Hoạn Thư trở thành một kiểu ghen thành di sản văn hoá tinh thần, -tâm lý điển hình cho một lớp người và được xã hội hoá, dân gian hoá, như lối ghen của Hoạn Thư thì không có nhiều trong nền văn hoá thế giới.
Nhà thơ Nguyễn Khuyến cũng có bài thơ về cái sự gehen tuông rất trí thức của Hoạn Thư:

“Chị Hoạn ghen tuông khéo giở đời
Cơ duyên lỏng lẻo buộc chân người
Cánh buồm mặt bể vừa êm sóng
Vó ký chân đèo bỗng đến nơi
Con ở ngẩn ngơ nhìn mặt chủ
Nhà thầy tưng hửng mất đồ chơi
Ông trời rõ khéo chua cay nhỉ
Một cuộc bày ra cũng nực cười.“

14.12.2019 Lu Hà



Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét