Y Đức Hai Họ Mộng Bào
cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 43
“E tả thực phân vân bối rối
Dễ sai ngoa tội lỗi sa bà
Các kinh đều có hỏa tà
Thuốc dùng xung khắc gây ra mọi đằng
Bùa linh thày rõ ràng vẽ đủ
Các đạo thường tra cửu hỏa tìm
Sài hồ bạch thược im lìm
Hỏa tà lá lách bệnh dìm mất tiêu
Vị thuốc đắng đúng chiêu gan mật
Tri mẫu kia chẳng trật đi đâu
Hỏa còn ở thận bao lâu?
Mộc thông mới thật nhiệm mầu ruột non
Hoàng cầm lại sắt son công dụng
Bệnh ruột già trị đúng căn nguyên
Sài hồ ta vẫn thường xuyên
Tam tiêu bệnh khỏi thiên nhiên lạ kỳ
Hoàng bá trị chứng suy bọng đái
Kỳ Nhân Sư vạn đại thời gian
Ngư Tiều bệnh tật nguy nan
Biết đâu ngoại cảm vô vàn nội thương?
Phải phân biệt bất thường nội ngoại
Chốn dân gian quan tái xa xôi
Nhập Môn đủ cách trị rồi
Nội thương ngoaị cảm hai hồi phân minh
Nội thương bởi thất tình lục dục
Chẳng giữ gìn phàm tục sa đà
Bệnh từ năm tạng gây ra
Ngoại thương nổi hứng xông pha cát lầm
Khiến sáu phủ tà dâm hủy hoại
Thói lăng loàn cuồng dại ăn chơi
Thâu canh sàm sỡ lả lơi
Bán nhà đổi lấy trận cười phá gia
Để ngàn năm khắc bia đội đá
Tiếng còn lưu xuân hạ thu đông
Cờ đen quạ mổ trên đồng
Vành tang nấm mộ bềnh bồng khí âm
Coi mạch lý âm dương tương khắc
Khí âm nhiều xơ xác thân tâm
Ai hay ngoại cảm mạch trầm
Mạch phù thấy rõ âm thầm khổ đau
Bệnh nội thương đua nhau ăn uống
Nhậu nhẹt nhiều mộng tưởng mê man
Mạch cường bụng trướng xưng gan
Rên la nóng lạnh than van mãi hoài
Ngoại thương cũng dằng dai nôn mửa
Chứng ố hàn bếp lửa lạnh lùng
Nội thương rét cũng vô cùng
Toàn thân lẩy bẩy mền mùng còng queo
Chứng ố phong hắt heo gió thoảng
Sợ bắn người loạng choạng cửa nhà
Ngoại thương hơi thở phì phà
Mũi thì tắc cứng hoặc ra nước bồi.“
Y Đức Hai Họ Mộng Bào
cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 44
“Nội thương ở lưỡi môi thấy rõ
Vị giác không chứng tỏ bất hòa
Cần coi thật kỹ da xoa
Lưng bàn tay nóng ấy là ngoại thương
Chứng nội thương khác thường phải biết
Lòng bàn tay nóng thiệt chẳng sai
Ngoại thương đầu nhức nhối hoài
Tĩnh tâm truyền lý nguôi ngoai nhức đầu
Nội thương cũng nỗi đau buồn bực
Trước tưởng êm sau nhức không chừng
Ngoại thương giọng nói ngập ngừng
Lời ra trước nhẹ lừng khừng nặng hơi
Nội thương dễ tuôn lời hăm hẹ
Trước hay sau nặng nhẹ ít hơi
Đã đành dương khí đất trời
Lây lan mấy chứng bệnh thời đua nhau
Phép kìm hãm chỗ đau mà trị
Phải trước sau phối trí bao điều
Coi chừng bởi nội thương nhiều
Trị tiêu ngoại cảm mấy chiêu quen dùng
Chầy hoặc kíp cùng chung biện pháp
Phát tán ra bản hạp hữu dư
Thời chuyên tận gốc bổ hư
Gọi là bất túc chứng từ chỗ đau
Nội ngoại đều như nhau thế đó
Bản tiêu kia thuốc có màu phân
Ngoài thăng trong giáng chẳng cần
Sáu phần trị ngoại bốn phần trị trong
Ta cũng biết chẳng đồng chầy kíp
Ít phần ngoài chữa kịp phần trong
Nếu không tính mệnh long đong
Xưa nay trị liệu theo vòng kỷ cương
Học sơ sài dễ thường cùng quẫn
Lang băm hay sân hận chữa liều
Thói dơ học lỏm mấy chiêu
Trong thì bất túc ngoài đều hữu dư
Bởi hai chữ thực hư lạc lối
Y chẳng thông thuật rối tơ vò
Bất cần mạng sống chữa mò
Tốn tiền bệnh nặng ốm o dật dờ
Tiều cho rằng dễ dò sông biển
Bệnh thật tình ẩn hiện mịt mờ
Phép y thổ hãn hạ chờ
Làm sao thoát khỏi dật dờ hồn ma
Tránh sai thuốc cảnh nhà tan tác
Bệnh càng tăng xơ xác nhân tâm
Sách coi tường tận kẻo lầm
Nhân Sư truyền dạy rừng lâm giúp đời
Môn giảng giải trong người nóng lạnh
Khắp toàn thân kinh mạch hầm hầm
Gỉa hàn giả nhiệt dễ lầm
Bệnh tình phát tác ngấm ngầm dung y.“
Cả tập thơ song thất lục bát dài này, nay được nghệ sĩ Thu Hà diễn ngâm, tôi chỉ bình giảng những bài những đoạn thơ với những điển tích lạ. Còn những thuật ngữ y học và tên các vị thuốc cũng như kinh dịch tôi xin miễn bình giảng dài dòng. Như các bạn đã biết các thầy thuốc Đông y xem bệnh, chữa bệnh qua mạch, qua kinh lạc, ngũ tạng, lục phủ….Ngày xưa các đại phu đánh giá bệnh bằng sự cân bằng âm, dương, sự hài hòa ngũ hành. Những thầy thuốc giỏi khám bệnh qua sắc diện, hơi thở, chỉ cần đặt tay vào mạch là đọc bệnh cho bệnh nhân nghe, rồi từ đó tính toán chữa bệnh gì trước, bệnh gì sau.
Ngũ tạng trong cơ thể con người gồm tâm, can, tỳ, phế, thận, là những tạng khí có công năng tàng trữ và gạn lọc, chế tạo ra tinh khí. Một tạng bị bệnh ảnh hưởng ngay tới sự vận hành chung.
30.4.2020 Lu Hà
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét