LƯƠNG TÂM KẺ SỸ: Góp ý việc tạc tượng Đức Thánh Trần tại Little Saigon

Little Saigon ngày 29 tháng 12 năm 2015

Kính thưa Quý Đồng Hương,

"Ngày hết Tết tới," chỉ còn vài ngày nữa bước qua năm mới Dương Lịch 2016, và bài viết này có lẽ là bài chót của 2015. Ông thầy bói bảo tôi nên tịnh khẩu vì cái tuổi Nhâm Thìn tôi bị nạn "khẩu nghiệp," nếu không nghe lời khuyên thì tôi sẽ lãnh nghiệp chướng "giảm thọ" tới 10 năm. Trời ơi! nếu mà cấm tôi nói thì chẳng thà chết quách đi cho xong, bây giờ tôi đã vượt qua cái tuổi "lục thập nhi nhĩ thuận" rồi thì còn tha thiết chi đến cái chuyện sống hay chết, những năm tháng còn lại cũng chỉ là "bonus" mà thôi. Ngày nào mà còn Việt cộng, còn Việt gian, còn cái bọn xôi thịt, mị dân, chống cộng "dỏm," "ăn cơm Quốc Gia thờ ma cộng sản," và còn những chuyện "trái tai gai mắt" thì tôi khó mà làm thinh cho được, cho dù tôi phải trả bất cứ cái giá nào.

Dài dòng văn tự như trên vì tôi muốn quý vị chuẩn bị tinh thần để đọc cái bài viết này vì nó đụng chạm đến những "thần tượng" của cộng đồng, và có thể tôi sẽ bị kết án vào cái tội phá hoại và vô lễ. Trong bài viết này, tôi muốn nêu lên một số ý kiến, nhận xét và góp ý xây dựng liên quan đến bức tượng Đức Thánh Trần đang được Ủy Ban Xây Dựng Tượng Đài Đức Thánh Trần giao cho ông điêu khắc gia Phạm Thông phụ trách tạc tượng.

Sự việc khởi đi vào ngày 5 tháng 4 năm 2015, Ủy Ban Xây Dựng Tượng Đài Đức Thánh Trần tổ chức một cuộc họp báo để thông báo về việc trùng tu tượng Đức Thánh Trần, mà theo ông Phan Kỳ Nhơn cho biết, tượng Đức Thánh Trần được dựng tại Little Saigon vào ngày 13 tháng 9 năm 2014, và trong suốt thời gian qua, Ủy Ban Xây Dựng Tượng Đài nhận được rất nhiều ý kiến khen, chê, mà hầu hết đều cho rằng bức tượng quá nhỏ, không đáp ứng sự mong đợi của đồng hương. Ông Phan Kỳ Nhơn cho rằng Ủy Ban có duyên may gặp được điêu khắc gia Phạm Thông, người đã tạc bức tượng Đức Thánh Trần tại Bến Bạch Đằng Saigon cách nay 50 năm. Ông Phan Kỳ Nhơn cũng cho biết, mặc dù điêu khắc gia Phạm Thông đã trên 70 tuổi nhưng tinh thần còn rất minh mẫn, nhất là tinh thần chống cộng vẫn vững vàng, không bị xói mòn như một số người khác nên Ủy Ban chính thức mời các cơ quan truyền thông đến để phổ biến việc Ủy Ban bắt đầu thực hiện công trình thay thế tượng Đức Trần Hưng Đạo bằng bức tượng to hơn, cao hơn, mà chiều cao của pho tượng mới sẽ cao bằng phân nửa cột cờ tại đó để đúng với vị thế của Ngài, và đúng theo nguyện vọng của đa số đồng hương đã nêu ý kiến với Ủy Ban.

Ngô Kỷ dự Lễ Khánh Thành Tượng Đài Đức Thánh Trần, 13 tháng 9 năm 2014

Kính thưa Quý Đồng Hương,

Ngay sau khi bản tin được các cơ quan truyền thông, báo chì Việt ngữ phổ biến khắp nơi, tôi nhận khá nhiều lời thắc mắc, than phiền, bất mãn và thất vọng từ một số đồng hương tại Houston, Texas, đặc biệt từ những người Quốc Gia "chân chính" chống cộng. Họ cảm thấy ngỡ ngàng, sững sốt và bàng hoàng khi biết tin ông Phạm Thông, chủ nhiệm tờ báo Con Ong tại Houston, Texas được Ủy Ban Xây Dựng Tượng Đài Đức Thánh Trần ủy thác việc đảm trách tạc tượng Đức Thánh Trần. Thật sự thì tôi cũng chẳng lấy làm ngạc nhiên lắm về những lời chia sẻ của họ, vì tôi là người đấu tranh, nên tôi hằng theo dõi tình hình sinh hoạt cộng đồng, cũng như thường để ý tin tức liên quan đến các hành vi của bọn Việt cộng, Việt gian khắp nơi.

Chuyện lỡ rồi, khó mà thay đổi được tình thế, do đó tôi lặng thinh mà không có "ý kiến, ý ruồi" gì cả. Tôi tự an ũi rằng Ủy Ban Xây Dựng Tượng Đài Đức Thánh Trần cần một điêu khắc gia để có thể thực hiện được bứctượng Đức Thánh Trần, mà bây giờ họ gặp được ông điêu khắc gia "tài ba" Phạm Thông này đồng ý đứng ra tạc tượng, như vậy cũng là tốt thôi, tôi cho đây là vấn đề mỹ thuật, chuyên môn mà thôi, cho nên tôi tách riêng vấn đề tư cách, đạo đức, và lập trường chính trị qua một bên.

Kính thưa Quý Đồng Hương,

Tuần rồi, tôi có ghé viếng Đền Thờ Đức Thánh Trần, tôi thấy một bức hình Đức Thánh Trần, có kèm theo tấm giấy giới thiệu như sau: "Phác thảo tượng ĐỨC THÁNH TRẦN bằng thạch cao do ĐKG Phạm Thông (người đã tạc tượng Đức Thánh Trần dựng tại Bến Bạch Đằng) thực hiện. Khi hoàn tất tượng sẽ được đúc bằng đồng cao 10f, nặng 1,700 lbs." Quen tính tò mò, tôi quan sát kỹ tấm hình Đức Thánh Trần, và hỡi ôi, tôi vô cùng thất vọng vì cái hình tượng Đức Thánh Trần quá xấu, thô kệch, thiếu thẩm mỹ, sai nguyên tắc, không ý nghĩa, và vô duyên, lạc lõng.

Kính thưa Quý Đồng Hương,

Dẫu đề rằng "Phác Thảo tượng ĐỨC THÁNH TRẦN," nhưng theo tôi thì tác phẩm này gần vào giai đoạn chót, vì ông điêu khắc gia Phạm Thông đã bỏ ra cả 3 tháng rồi để thực hiện, và vì cho rằng bức tượng gần như chính thức trước khi đem đi đúc đồng, cho nên tuần qua ông Phan Kỳ Nhơn đã hướng dẫn một phái đoàn của Ủy Ban, cùng cơ quan truyền thông từ Little Saigon tốn kém bay qua tận tư gia của điêu khắc gia Phạm Thông ở Houston, Texas để có thể thưởng lãm tận mắt bức tượng Đức Thánh Trần đã được ông điêu khắc gia Phạm Thông tạc trước bằng thạch cao, rồi sau đó phái đoàn chụp hình bức tượng Đức Thánh Trần này đem về Đền Thờ tại Little Saigon để trưng bày nhằm gây quỹ đúc tượng đồng.

Qua tấm hình phác thảo tượng ĐỨC THÁNH TRẦN, tôi nhận thấy bức tượng có một số khuyết điểm trầm trọng từ trên xuống dưới như sau:

1) Khuôn mặt Đức Thánh Trần ngơ ngác, đôi mắt không có hồn. Môi trề xấu, miệng thì hở răng thô kệch.

2) Đôi vai thì hẹp.

3) Cánh tay phải thì to hơn cánh tay trái.

4) Ngón tay lại chỉ lên trời, mà lẽ ra phải chỉ xuống, vì theo ý nghĩa thì Hưng Đạo Vương cầm gươm chỉ xuống dòng sông mà thề rằng: “Trận này chưa phá xong giặc Nguyên thì không về bến sông này nữa”.

5) Ngón tay chỉ bên hướng phải mà mắt thì lại nhìn qua hướng trái.

6) Cái nịt không thích hợp..

7) Chân phải lại đứng thẳng, mà đáng lý ra thì cái đầu gối của chân phải cần hạ thấp xuống trong thế tấn.

8) Tay trái cầm kiếm quá yếu đuối, không oai hùng gì cả.

9) Thanh kiếm nằm quá thấp, dưới xa cái lưng nịt.

10) Đôi giày không đúng kiểu xưa.

11) Áo giáp, trang phục, gươm kiếm quá thô sơ, kệch cởm v.v....

12) Toàn bộ bức tượng không có gì gọi là tác phẩm nghệ thuật, và hoàn toàn không có chi là mỹ thuật. Tôi không có tốt nghiệp trường điêu khắc, hội họa nào cả, nhưng tôi dám đoan chắc là tôi có đủ khả năng và trình độ để tạc một bức tượng Đức Thánh Trần đẹp hơn, mỹ thuật hơn, có hồn, có giá trị hơn bức tượng mà điêu khắc gia Phạm Thông vừa tạc. Tổi chỉ cần thời gian tối đa 1 tuần để hoàn tất chứ không cần phải kéo dài tới 3 tháng đâu.

Nói chung thì bức tượng mà điêu khắc gia Phạm Thông thực hiện hoàn toàn không có giá trị về ý nghĩa lẫn mỹ thuật. Bức tượng này không nên xử dụng vì nó quá tầm thường và dị hợm, xấu xí. không hồn, vô nghĩa.

Vì những lý do kể trên, tôi đề nghị:

- Ủy Ban yêu cầu điêu khắc gia Phạm Thông làm một bức tượng khác sắc sảo, mỹ thuật, có hồn, có ý nghĩa, đúng nguyên tắc, đúng tiêu chuẩn và có giá trị hơn.

- Nếu điêu khắc gia Phạm Thông từ chối không sửa sai, hay không đủ khả năng làm cái tượng khác đúng tiêu chuẩn đòi hỏi, thì Ủy Ban nên trả cho điêu khắc gia Phạm Thông một số tiền thù lao mà điêu khắc gia Phạm Thông đã bỏ công sức ra trong thời gian qua, và sau đó thì Ủy Ban nên công khai công bố mời gọi các điêu khắc gia khác tại Hoa Kỳ và hải ngoại nộp mẫu thi đúc tượng Đức Thánh Trần.

- Ủy Ban không nên vì vị nể, hay sợ mất lòng mà chấp nhận cái tượng Đức Thánh Trần quá xấu xí và không đúng tiêu chuẩn này.

- Tượng Đài Đức Thánh Trần sẽ là di tích lịch sử, truyền đời này qua đời khác, cho nên cần phải làm cho đàng hoàng, chu đáo và tử tế. Không nên hấp tấp, không nên đúc tượng Đức Thánh Trần một cách cẩu thà, xấu xì, vô giá trị để tránh các thế hệ hậu duệ chê cười, chỉ trích cha, ông.

Vài nhận xét về "tay nghề" của điêu khắc gia Phạm Thông:

Trước kia khi đọc tin thấy vào năm 196, điêu khắc gia Phạm Thông mới có 24 tuổi mà đã được binh chủng Hải Quân và Hội Đưc Thánh Trần chấp nhận cho đảm trách tạc tượng Đức Trần Hưng Đạo – Thánh Tổ Hải Quân Việt Nam, điều này khiến tôi ái mộ, cảm kích và nễ nang về tài năng xuất chúng của ông, tuy nhiên nay đem so sánh bức tượng Đức Trần Hưng Đạo đặt tại Bến Bạch Đằng, Sài Gòn với bức tượng Đức Thánh Trần cũng do điêu khắc gia Phạm Thông tạc cho Ủy Ban Xây Dựng Tượng Đài Đức Thành Trần tại Little Saigon, thì quả thật hai bức tượng có giá trị khác xa nhau một trời một vực. Nếu cho điểm, thì bức tượng làm cho Hải Quân được 10 điểm, còn bức tượng làm cho Ủy Ban tối đa là 3 điểm, con số cách biệt nhau quá xa, quả thật là "chuyện khó tin nhưng có thật."

Sự kiện trên khiến tôi đâm ra nghi ngờ khả năng tạc tượng "thật sự" của điêu khắc gia Phạm Thông. Có phải đích thân điêu khắc gia Phạm Thông tạc bức tượng Đức Thánh Trần cho Hải Quân VNCH vào năm 1967, hay là do người nào hay nhóm người nào tạc ra, mà lại để cho điêu khắc gia Phạm Thông được đứng tên, lãnh "credit" ?

Vài nhận xét về "tư cách, đạo đức nghề nghiệp" của điêu khắc gia Phạm Thông:

Tôi không thấy cần thiết nêu ra nhiều điều ở đây, mà chỉ cần trích lại một vài đoạn tin tức và phỏng vấn mà báo Viễn Đông và Việt Báo đã đăng tải, thì cũng đủ chứng minh điêu khắc gia Phạm Thông hoàn toàn không có "tư cách, đạo đức nghề nghiệp." Quả thật điêu khắc gia Phạm Thông không có đủ liêm sỉ, đạo đức, tâm hồn, tư cách, lương tâm và sự nghiêm túc để được vinh dự và xứng đáng đảm nhận trách vụ thực hiện những tác phẩm thiêng liêng và có giá trị lịch sử cao cả của dân tộc, cộng đồng được. Liệu cộng đồng có nên tin tưởng điêu khắc gia Phạm Thông hay không?

Trong bài viết "Gặp Gỡ Điêu Khắc Gia Phạm Thông: Những Mẫu Chuyện Chung Quanh Các Bức Tượng Để Đời," được ký giả Đoàn Hưng đăng trên Việt Báo ngày 04 tháng 1 năm 2011, trích một đoạn như sau: https://vietbao.com/a165313/gap-go-dieu-khac-gia-pham-thong-nhung-mau-chuyen-chung-quanh-cac-buc-tuong-de-doi

"....Anh Phạm Thông kể lại rằng Đại Tá Trần Văn Chơn là người chủ trì dự án đã cho thực hiện mọi việc hết sức nghiêm túc. Ngày động thổ, ông đã yêu cầu anh ba giờ sáng phải có mặt để cùng ông cúng bái. Các tàu hải quân phải treo cờ của Đức Thánh Trần vào ngày này. Nhưng chàng nghệ sĩ trẻ Phạm Thông thì lại còn ham vui lắm. Đồ án lý ra chỉ thực hiện trong vài tháng, nhưng rốt cuộc kéo dài một năm. Anh còn nhớ trong ngày khánh thành, 8 giờ sáng là bắt đầu mà 5 giờ sáng anh còn trèo trên tượng, đục đẽo, sửa chữa. Có một vài chỗ sửa không kịp, phải dùng giấy carton sơn màu đắp vá tạm!" (ngưng trích)

Và trong bài viết "Phỏng Vấn Điêu Khắc Gia Phạm Thông," được ký giả Thanh Phong đăng trên báo Viễn Đông ngày 09 tháng 04 năm 2015, trích một đoạn như sau: http://www.viendongdaily.com/phong-van-dieu-khac-gia-pham-thong-VvEzJY8p.html

"Viễn Đông: Với một bức tượng cao, to như thế, thời gian thực hiện bao lâu, thưa ông?

ĐKG Phạm Thông: Theo dự trù, đồ án sẽ phải hoàn thành trong thời gian 7, 8 tháng nhưng vì nhiều lý do, trong đó có lý do “ham chơi”, vì lúc đó tôi còn rất trẻ, do đó thời gian kéo dài 1 năm. Tôi còn nhớ mãi, hôm động thổ, ông Tư Lệnh Hải Quân cho tất cả các tàu Hải Quân đang đậu tại Bến Bạch Đằng phải treo cờ Đức Trần Hưng Đạo. Còn hôm khánh thành ấn định là 8 giờ sáng mà 5 giờ tôi còn phải leo lên đục đẽo sửa chữa những chỗ mình chưa ưng ý." (ngưng trích)

Kính thưa Quý Đồng Hương,

Tất cả điều tôi nói ra đều được phát xuất từ lương tâm và lý trí của một con người muốn lên sự thật, mà không bao giờ sợ hãi trước bất cứ thế lực nào. Tôi chịu trách nhiệm về những phát biểu của tôi nêu lên ở trên. Những ý kiến của tôi hoàn toàn khách quan, không mang chủ tâm ác cảm, tư thù, mà tất cả chỉ với mục đích bảo vệ cộng đồng trước những sự lừa bịp, mị dân của bọn khốn nạn, lưu manh. Chỉ trích thì phải cần đưa ra ý kiến xây dựng, tôi xin đính kèm dưới đây trong phần "PHỤ ĐÍNH" một số hình ảnh mẫu về các bức tượng Đức Thánh Trần đã được thực hiện để Ủy Ban Xây Dựng Tượng Đài Đức Thánh Trần, và Quý Đồng Hương tham khảo và tùy nghi.

Theo tôi, để hỗ trợ cho ông Phan Kỳ Nhơn có tư thế và tiếng nói mạnh trong lúc thảo luận và giải quyết vấn đề với điêu khắc gia Phạm Thông, tôi đề nghị Quý Đồng Hương có thể góp ý xây dựng bằng cách tốt nhất gởi Email cho ông Phan Kỳ Nhơn qua địa chỉ rangdong714@yahoo.com, nếu không có máy điện toán thì quý vị có thể góp ý xây dựng với ông Phan Kỳ Nhơn qua số điện thoại (714) 854-4584.

Tôi mong mõi mọi người mạnh mẽ tiếp tay đóng góp cho kế hoạch đúc tượng đồng Đức Thánh Trần được thành công tốt đẹp và mỹ mãn. Mọi sự ủng hộ và đóng góp cho quỹ đúc tượng đồng Đức Thánh Trần, xin viết chi phiếu trả cho:

TRAN HUNG DAO FOUNDATION

9078 BOLSA AVE

WESTMINSTER, CA 92683

Memo: Tượng Đức Thánh Trần

Trân trọng,

Ngô Kỷ

PHỤ ĐÍNH: